De tekst met instructies van Amenemhat I voor zijn zoon Senwosret I is een zogenaamde 
(sebayt-tekst). In deze korte literaire dichtvorm wordt advies gegeven hoe iemand goed kan leven. In ‘de instructies’ geeft de overleden Amenemhat I uit de 12de dynastie belangrijke adviezen aan zijn zoon en opvolger Senwosret I.
De tekst is opgebouwd rondom de moordaanslag op Amenemhat I en schetst een pessimistisch beeld waarin duidelijk wordt dat de positie van de koning in deze periode van de 12de dynastie niet geheel zeker is. Het belangrijkste advies aan Senwosret I is om constant op zijn hoede te zijn voor verraad, geen intieme vrienden te maken en vooral niemand te vertrouwen.
Het werk was in de oudheid waarschijnlijk erg populair. Dit valt af te leiden uit het grote aantal kopieën van gedeeltes van ‘de instructies’ die zijn teruggevonden. De belangrijkste bron van de tekst is papyrus Millingen uit de 18de dynastie. Deze papyrus is verloren gegaan, maar gelukkig had de Italiaanse filoloog Amedeo Peyron in 1843 een facsimile-tekening van de hiëratische tekst gemaakt. De derde pagina van papyrus Millingen was te zwaar beschadigd om de oorspronkelijke tekst in zijn geheel te reconstrueren. Het ontbrekende deel van ‘de instructies’ werd met behulp van papyrus Sallier II, verschillende ostraka en een schrijversplank uit het Brooklyn museum aangevuld. Het verhaal is gedateerd in het 30ste regeringsjaar van Amenemhat I, maar het is aannemelijk dat de daadwerkelijke tekst enige tijd later is geschreven, namelijk tijdens de regering van Senwosret I.
Egyptisch Museum, Caïro.
De overleden Amenemhat I spreekt tot Senwosret I. Er wordt geen beschrijving gegeven op welke wijze hij dit deed, maar het is aannemelijk dat dit, zoals in meerdere Egyptische teksten, gebeurde in de vorm van een droom of visioen.
Na een korte inleiding waarin duidelijk wordt dat Senwosret I ‘kortgeleden als god verschenen is’ waarmee duidelijk wordt gemaakt dat hij recent farao is geworden, geeft Amenemhat I zijn eerste instructie:
‘Handhaaf uw waakzaamheid tegen hen die aan u ondergeschikt zouden moeten zijn, maar niet zo blijken te zijn. Mensen van wie men geen vertrouwen kan plaatsen in hun loyaliteit. Laat jezelf niet alleen met hen zijn. Heb geen vertrouwen in een broer. Erken niemand als vriend. Hef geen vertrouwelijke metgezellen voor uzelf op. Want niets zal met hen worden bereikt. Wanneer u gaat liggen in de nacht, laat uw eigen hart u bewaken, want geen man heeft iemand om hem te verdedigen op de dag van angst.’
Hierna geeft Amenemhat I een beschrijving van zijn dood:
‘Het was na het eten, de nacht was gekomen. Ik nam een uur van rust, ik lag op mijn bed….plotseling werden wapens voor mijn bescherming tegen mij gebruikt…had ik snel mijn wapens in mijn hand genomen dan had ik de lafaards zich gehaast terug laten trekken. Maar niemand is sterk in de nacht, niemand kan in zijn eentje vechten. Dus bloedvergieten vond plaats…’
Na deze passage geeft Amenemhat I een beschrijving van enkele grootse daden, waaronder het tot dwangarbeiders maken van de mannen van Nubië, het verdrijven van Aziatische stammen en het bouwen van een groot paleis.
Vervolgens richt Amenemhat I het woord direct tot zijn zoon Senwosret I:
‘Senwosret, mijn zoon. Terwijl mijn voeten (het leven) verlaten, zijn mijn enige zorgen gericht op u….Mogen zij die in gelukkigere tijden geboren zijn u aanbidden in de aanwezigheid van alle mensen…..succes voor uw koningschap dat in het oude werd gecreëerd….richt uw monumenten op, maak uw troon voornaam.’
De tekst wordt afgesloten met een kort colofon, geschreven door de schrijver die de tekst heeft gekopieërd: ‘(De tekst) is goed overgenomen, van zijn begin tot zijn einde, zoals het gevonden was in schrijven.’
PvG
Bekijk ook de koningskaart van Amenemhat I.
Bronnen:
– The Literature of Ancient Egypt – W. Simpson
– Ancient Egyptian Literature vol. I – M. Lichtheim
– Studies in the instructions of king Amenemhat I for his son – H. Goedicke