Dagelijks leven

Model van een graanmaalster, RMO, Leiden. Voor de kennis over voedsel en de voedingsgewoonten van de Egyptenaren zijn we aangewezen op de voorstellingen en voorwerpen uit graven. In de Egyptische samenleving speelde de dagelijkse voedselbereiding voor de doden een even belangrijke rol als voor de levenden. Op basis van archeologisch onderzoek valt een opvallend onderscheid te …

De Egyptenaren waren goed in tijdmeting. Dit was belangrijk omdat tempelrituelen vaak op specifieke tijden plaats moesten vinden. Speciale urenpriesters waren bedreven in het bepalen van de tijd. In wisselende ploegen volgden zij gedurende dag en nacht op het tempeldak het verloop van de uren en de stand van de sterren. Ze verdeelden de dag daarbij …

Strijdwagen met acht spaken, graf van Chaëmhat (TT 57), Loeksor. De Hyksos namen tijdens de Tweede Tussenperiode de macht in Egypte over. Zij beschikten over strijdwagens, elk voortgetrokken door twee paarden. Vermoedelijk maakten de Egyptenaren zo voor het eerst kennis met dit snelle vervoermiddel. Het woord voor strijdwagen ‘wereryt’ ontstaat ook in deze periode. Dezelfde term …

Zalflepel zwemmend meisje, Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Brussel. In een land dat grotendeels afhankelijk was van de Nijl was zwemmen niet alleen een geliefd tijdverdrijf, maar vaak ook noodzakelijk om te overleven. Het Oudegyptische woord voor ‘in het water zijn’ of ‘zwemmen’ luidt mehie. Het determinatief bij dit woord is een teken dat een …

Ostrakon met worstelaars, gevonden in het graf van Ramses VI (KV 9), Egyptisch Museum, Caïro. Worstelen was één van de meest populaire vormen van tweestrijd in het oude Egypte en werd beoefend door zowel jongeren als volwassenen. De exacte regels zijn onbekend, omdat ze nooit zijn opgetekend. Alle informatie moet worden gehaald uit voorstellingen. Zo is …

Boten met een sleepnet uit het graf van Meketra,Metropolitan Museum of Arts, New York. De oude Egyptenaren kenden diverse methoden om vis te vangen, namelijk met netten, met een speer of harpoen waaraan vissen gespietst werden of met hengels. Omdat de belangrijkste reden om vis te vangen de behoefte aan eten was, kunnen vanuit ons hedendaags …

Ramses III wordt gekroond door Horus en Seth, Egyptisch Museum, Caïro. Het motief van een tweestrijd is van oudsher erg populair in Egypte. Het verwijst indirect naar de dualiteit in de samenleving die sinds de eenwording van Opper- en Neder-Egypte altijd een rol is blijven spelen. In de mythologie wordt dit tot uiting gebracht in de …

Stotende vissers in de mastaba van Chnoemhotep en Nyanchchnoem te Sakkara. Het meest populaire spel onder schippers van het Oude Rijk was het stokgevecht, het zogenaamde ‘stotende vissers’. Dit schaduwgevecht was een populaire, maar ook ruwe sport in het oude Egypte. Het staat veelvuldig afgebeeld in mastaba’s en werd gespeeld op smalle kanalen en de vertakkingen …

Ebbenhouten label met Heb Sed ritueel, uit het graf van Koning Den in Abydos, 1ste dynastie. De Egyptenaren staan niet bekend om hun intensieve sportbeoefening zoals de sporters uit de Griekse oudheid. Toch zijn er wel voorbeelden te geven van lichamelijke inspanning. Een belangrijk onderscheid dient hierbij te worden gemaakt tussen sportbeoefening als militaire ‘training’ en …

Houten model met Nubische boogschutters uit het Middenrijk, Egyptisch Museum, Caïro. De pijl en boog behoren tot de oudste wapens en werden voornamelijk gebruikt in de strijd en om ermee te jagen. Afbeeldingen van jagers die met hun pijl en boog een prooi najagen zijn vooral uit prehistorische rotstekeningen bekend. Ook komen deze voorstellingen voor op …

Egyptische sandalen, Metropolitan Museum of Art, New York. In het oude Egypte bestond schoeisel voornamelijk uit sandalen, met als basisvorm het model van een teenslipper. Ze waren gemaakt van plantaardige materialen of van leer. De sandalen hadden een platte zool die uit een of meer lagen kon bestaan. Links en rechts van de zool zaten banden …

Ramses IX, hogepriester van Amon, tempel van Karnak, Loeksor. Volgens Papyrus Harris zou de tempel van Amon in Karnak aan het eind van het Nieuwe Rijk ruim 81.000 mensen in dienst gehad hebben. Als dit klopt, dan waren tempelcomplexen een van de grootste werkgevers in het oude Egypte. Niet alle medewerkers zullen priesters zijn geweest. Het …

De muziekinstrumenten die bekend waren in het oude Egypte, zijn in vier groepen in te delen, namelijk: aerofonen, membranofonen, idiofonen en chordofonen. Dit tweede deel gaat over de chordofonen en het lied van de harpspeler. Harpiste, Late Periode, British Museum, Londen. Chordofonen (snaarinstrumenten)Bij chordofonen komt het geluid tot stand door middel van trillende snaren. De Egyptenaren kenden …

Meisje dat een dubbele fluit bespeelt, graf Nebamon, British Museum, Londen. In het oude Egypte speelden muziek en dans een belangrijke rol. Voor de Egyptenaren was muziek een manier om vreugde te bevorderen en om zorgen te vergeten. Muziek en dans brengen mensen soms in vervoering in een sfeer die doordrongen is van het goddelijke. Daarom …

Kistje gevuld met linnen, Metropolitan Museum of Arts, New York. De mooiste en best bewaarde meubels die uit het oude Egypte bewaard zijn gebleven, zijn afkomstig uit graven. De Egyptenaren geloofden dat na het sterven het leven in een andere wereld werd voortgezet. Dit nieuwe leven, kende dezelfde menselijke geneugten, maar ook dezelfde noden als het …

Aardamandel, de gedroogde knolletjes van de knolcyperus. Uit verschillende poëtische teksten wordt duidelijk dat de Egyptenaren een grote voorkeur hadden voor zoete producten. Voorstellingen in graven tonen lekkernijen als druiven, vijgen, dadels en de vruchten van de doempalm. Een belangrijk zoetmiddel was de peulvrucht van de Johannesbroodboom. Als hiëroglief werd het gebruikt om er het woord …

Reliëfplaat uit het generaalsgraf van Horemheb, Rijksmuseum van Oudheden, Leiden. In het dagelijks leven van de Egyptenaren is textiel altijd een van de belangrijkste en meest gebruikte artikelen geweest. Vele grafschilderingen, beelden en bij opgravingen gevonden kleding geven ons een goede indruk van de wijze waarop mensen gekleed gingen. De Egyptenaren kenden maar weinig verschillende typen …

Het oude Egypte was een landbouwbeschaving en sterk afhankelijk van de wisselende seizoenen. Daarom ontstond de behoefte om de tijd exact te kunnen bepalen. Hiervoor richtte men zich op de dagelijks terugkerende zon, maar ook de cyclus van de maan en het verschijnen van bepaalde sterren werden gebruikt om de tijd te bepalen. Zo ontstonden …

Overzicht gouwen Neder-Egypte. Het oude Egypte was verdeeld in bestuurlijke provincies ofwel gouwen. Deze gouwen ontwikkelden zich uit dorpsgemeenschappen die in de loop der tijd fuseerden tot grote districten of provincies. Het Oudegyptische woord voor district was sepat, dat verwees naar een stuk land met irrigatiekanalen. Opper-Egypte telde 22 gouwen met redelijk vaste grenzen. Neder-Egypte bestond oorspronkelijk …

De kennis over de eet- en drinkgewoonten van de Egyptenaren is vooral gebaseerd op de voorstellingen en voorwerpen uit graven. De Egyptenaren kenden diverse soorten dranken, waaronder melk, bier en wijn. Bier behoorde tot het dagelijks voedsel en werd door alle lagen van de bevolking gedronken. Melk en wijn behoorden niet tot het dagelijkse menu. Melk Een …

De privégraven bij Deir el-Medina, Loeksor. Het ambacht van de arbeiders in Deir el-Medina ging veelal over van vader op zoon. De arbeiders werden opgedeeld in twee groepen: een linkerploeg en een rechterploeg. Deze ploegen hadden elk een eigen voorman met assistenten. Schrijvers zorgden voor alle verslagen over bijvoorbeeld de voortgang per arbeider, de salarissen en …

Hapi in zijn grot te Bigga, binnenzijde Poort van Hadrianus, Philae. Elk jaar trad de Nijl buiten haar oevers. Omdat de Egyptenaren geen verklaring hadden voor de overstroming, zagen ze het als goddelijk werk. Ze beschouwden de eerste cataract bij Assoean als het brongebied van de Nijl. Ze geloofden dat de Nijl hier ontsprong in een …

Naqada I vaas met een voorstelling van jacht op een nijlpaard, Metropolitan Museum of Art, New York. Uit de prehistorie zijn vele afbeeldingen bewaard gebleven van de jacht. Op rotsinscripties, schminkpaletten en vazen van aardewerk zijn vaak jagers te zien die als enige kledingstuk een fallusbuidel droegen. Zij hanteerden pijl en boog en harpoenen. De jacht …

Godsvrouw Ahmes-Nefertari, Louvre, Parijs. Vanaf het begin van het Nieuwe Rijk schonk de farao zijn koninklijke dochter of één van zijn bijvrouwen ten huwelijk aan de rijksgod Amon-Ra. De reden hiertoe moet worden gezocht in de steeds groter wordende macht van de priesters van Amon in Thebe. Door zijn dochter in de rol van Godsvrouw van …

Voorzijde mes uit Gebel el-Arak, Louvre, Parijs. De eenwording van het oude Egypte wordt gezien als het begin van de Egyptische beschaving. Er is echter veel onduidelijkheid en onenigheid over het moment waarop de vereniging van Opper- en Neder-Egypte precies plaatsvond en welke processen en ontwikkelingen daaraan voorafgingen. De culturele fasen van ontwikkeling in de prehistorie van …

De oude Egyptenaren speelden in hun vrije tijd verschillende bordspelen. In dit deel worden de bordspelen ‘slangenspel’    (mehenoe) en ‘honden en jakhalzen’ beschreven. Het slangenspel, Louvre, Parijs. SlangenspelEen van de oudst bekende bordspelen van de Egyptenaren is het slangenspel dat letterlijk omkronkeling betekent. Dit verwijst naar de vorm van het spelbord dat een gestileerde weergave is …

De oude Egyptenaren speelden in hun vrije tijd verschillende bordspelen.In dit deel worden de bordspelen ‘senet’    en ‘tjaoe’    beschreven.SenetOnder de Oudegyptische bordspelen was senet (het passeren) verreweg het populairst. Meer dan veertig exemplaren van dit bordspel zijn bewaard gebleven in graven uit het Nieuwe Rijk. Uit archeologische vondsten blijkt dat het door alle lagen …