De godin Nephtys

Nephtys en Isis als wouw, graf van Nefertari, Dal der Koninginnen, Loeksor.
Nephtys en Isis als wouw, graf van Nefertari,
Dal der Koninginnen, Loeksor.

De godin Nephtys verschijnt voor het eerst in de Heliopolitaanse mythen. Voor die tijd is er eigenlijk niets over haar bekend. Nephtys verschijnt zelden alleen, meestal is zij in het gezelschap van haar zuster Isis. Hoewel de zusters vaak samen verschijnen, is de rol van Nephtys duidelijk ondergeschikt aan die van Isis.

De godin Nephtys is een van de vier kinderen van de aardgod Geb en de hemelgodin Noet. Haar broer Seth, de god van de chaos, is tevens haar man. Ook haar zuster Isis en haar broer Osiris zijn echtgenoten. Nephtys krijgt één zoon, Anoebis, de god van het balsemen. De vader van Anoebis is echter niet haar man Seth, maar Osiris. In de latere Osirismythe speelt Nephtys, aan de zijde van Isis, een belangrijke rol. In deze mythe kiest Nephtys weer partij voor Osiris en niet voor haar man Seth.

Nephtys draagt haar naam op haar hoofd. Het is een gecombineerde hiëroglief dat bestaat uit een mandje bovenop het vooraanzicht van een huis. Haar naam betekent ‘meesteres van het huis’. Wederom samen met Isis, vervult Nephtys de rol van beschermgodin voor de overledenen.

In de Piramideteksten wordt beschreven hoe de zusters samen Osiris bijstaan en beschermen. Op afbeeldingen uit het Dodenboek, waar de mummie op het leeuwenbed ligt, staat Nephtys aan het hoofdeind. Nephtys heeft dan de verschijningsvorm van een wouw, een bruine roofvogel. Ook op sarcofagen, schrijnen en kisten is Nephtys aan het hoofdeind afgebeeld. Daarmee beschermt zij als het ware het hoofd van Osiris. Iedere overledene is immers een Osiris.

Nephtys, sarcofaag van Ramses III, Louvre, Parijs
Nephtys, sarcofaag van Ramses III,
Louvre, Parijs.

Regelmatig voegen de twee andere beschermgodinnen Selket en Neith zich bij Isis en Nephtys. Zo is er tijdens de 18de dynastie in het Nieuwe Rijk een korte periode geweest dat de vier godinnen op de hoeken van de sarcofagen en schrijnen werden afgebeeld. Samen met de andere drie beschermgodinnen beschermt Nephtys ook de kanopenkruiken van de overledenen. Dit doen zij echter wel samen met de vier Horuszonen: Amset, Hapy, Doeamoetef en Kebehsenoef.

Nephtys is één van de belangrijkste godinnen in de dodencultus en ze verschijnt veel en wijdverspreid. Toch lijkt het erop dat er nooit een cultus rond haar is ontstaan. Ook zijn er geen tempels of heiligdommen aan haar gewijd. Wel komen er veel afbeeldingen van Nephtys voor in de heiligdommen voor andere goden.


Beschermende amuletten, kleine sieraden die tussen de windselen van de mummies werden gedaan, waren er echter wel. Al verschijnen deze ook pas veel later dan de amuletten van de andere goden en godinnen. Er zijn een paar amuletten van Nephtys bekend uit de 22ste dynastie. Echter vanaf de 26ste dynastie zijn de amuletten van Nephtys op vrijwel iedere mummie te vinden, gewoonlijk naast de amuletten van Isis.

RR


– The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt – R. Wilkinson
– Dood en Begrafenisrituelen in het oude Egypte – S. Ikram